Mốc siêu âm thai cần biết để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé

Siêu âm thai là công cụ không thể thiếu để giúp bác sĩ đánh giá chính xác sự phát triển và tình trạng sức khỏe của em bé cũng như mẹ bầu. 

Tuy nhiên, thực hiện siêu âm đúng thời điểm theo các mốc quan trọng sẽ giúp quá trình kiểm tra đạt hiệu quả tối ưu, đồng thời kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường cần can thiệp.

Siêu âm thai là gì và vai trò quan trọng trong thai kỳ?

Siêu âm thai là thủ thuật sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh thai nhi cùng các cấu trúc liên quan bên trong tử cung mẹ. Đây là phương pháp không xâm lấn, an toàn với mẹ và bé, giúp theo dõi từng giai đoạn phát triển thai nhi từ lúc hình thành cho đến khi chào đời.

Thăm khám siêu âm thai không chỉ giúp nhận biết chính xác tuổi thai, đánh giá cân nặng, chiều cao, vị trí thai mà còn phát hiện sớm các bất thường về hình thái, cấu trúc cơ quan. Nhờ đó, bác sĩ có thể dự đoán nguy cơ và lên kế hoạch chăm sóc, điều trị phù hợp để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Các loại siêu âm thường sử dụng trong thai kỳ

• Siêu âm 2D: Kỹ thuật cơ bản với hình ảnh mặt cắt phẳng 2 chiều, theo dõi phát triển và khảo sát cấu trúc thai nhi.
• Siêu âm 3D: Hình ảnh ba chiều giúp quan sát chi tiết khuôn mặt, tay chân và bất thường bề ngoài thai nhi.
• Siêu âm 4D: Giống siêu âm 3D nhưng thêm chuyển động thời gian thực, tạo cảm giác sống động cho mẹ.

Siêu âm 3D và 4D chủ yếu dùng bổ trợ cho siêu âm 2D nhằm nâng cao khả năng chẩn đoán và tăng trải nghiệm quan sát.

Các mốc siêu âm thai quan trọng mẹ bầu cần nhớ

Việc thực hiện siêu âm đúng thời điểm giúp đánh giá chính xác sự phát triển và phát hiện kịp thời các dấu hiệu bất thường, từ đó có biện pháp chăm sóc phù hợp.

Các chỉ số siêu âm phổ biến và ý nghĩa

• CRL (Chiều dài đầu-mông): Xác định tuổi thai chính xác trong giai đoạn đầu.
• BPD (Đường kính lưỡng đỉnh): Đánh giá phát triển não bộ và xác định tuổi thai giữa và cuối thai kỳ.
• FL (Chiều dài xương đùi): Đánh giá sự phát triển xương, chiều cao.
• AC (Chu vi vòng bụng): Theo dõi thể tích bụng và cân nặng thai nhi.
• Mức nước ối: Cân bằng nước ối giúp thai nhi dễ vận động, tránh biến chứng đa ối hoặc thiếu ối.
• Tình trạng bánh nhau: Vị trí, độ dày, chất lượng quyết định khả năng cấp dưỡng khí và dinh dưỡng.

Những dấu hiệu bất thường mẹ bầu cần cảnh giác

• Không phát hiện tim thai sau 7 tuần.
• Chỉ số vòng đầu, xương đùi, bụng sai lệch lớn so với tuổi thai dự kiến.
• Vị trí bánh nhau thấp, nguy cơ bong non, xuất huyết.
• Mức nước ối nhiều hoặc quá ít.
• Phát hiện các dị tật như tim bẩm sinh, não úng thủy, sứt môi…

Khi nào cần tái khám hoặc làm xét nghiệm chuyên sâu?

• Phát hiện bất thường cấu trúc thai cần tái khám sớm.
• Nghi ngờ vấn đề di truyền phải làm xét nghiệm NIPT, chọc ối, sinh thiết gai nhau.
• Biến chứng về bánh nhau, nước ối, tim thai cần theo dõi sát.
• Có triệu chứng chảy máu, đau bụng, giảm vận động thai phải đi khám ngay.

Xử trí khi phát hiện bất thường

• Theo dõi và tái khám đúng hẹn, làm thêm xét nghiệm.
• Tham khảo chuyên gia và chuyển tuyến khi cần.
• Lập kế hoạch sinh phù hợp, chú ý chăm sóc đặc biệt.
• Cân nhắc các biện pháp can thiệp y khoa trước, trong và sau sinh.

Hướng dẫn xây dựng kế hoạch siêu âm thai khoa học

Lập kế hoạch siêu âm theo từng giai đoạn giúp mẹ bầu theo dõi sát sao sự phát triển thai nhi, phát hiện sớm nguy cơ để can thiệp kịp thời.

• Giai đoạn 5-8 tuần: Siêu âm khẳng định và đo tuổi thai, loại trừ thai ngoài tử cung.
• Giai đoạn 11-14 tuần: Đo độ mờ da gáy nhằm sàng lọc dị tật di truyền quan trọng.
• Giai đoạn 18-22 tuần: Siêu âm hình thái học, đánh giá chi tiết các cơ quan.
• Giai đoạn 24-28 tuần: Theo dõi sự phát triển, tầm soát tiểu đường, kiểm tra nước ối và bánh nhau.
• Giai đoạn 30-32 tuần: Đánh giá các bất thường muộn như ngôi thai, cân nặng.
• Giai đoạn 34-36 tuần: Kiểm tra vị trí thai, nước ối, độ chín bánh nhau chuẩn bị sinh.
• Giai đoạn 36-40 tuần: Siêu âm tổng thể cuối cùng để lên kế hoạch sinh.

Việc tuân thủ kế hoạch siêu âm trên, kết hợp khám thai định kỳ và tham khảo ý kiến bác sĩ sẽ giúp tăng cơ hội sinh con khỏe mạnh.

Tư vấn thêm cho mẹ bầu khi siêu âm thai

• Chọn nơi siêu âm uy tín: Ưu tiên bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa có trang thiết bị hiện đại và bác sĩ giàu kinh nghiệm.
• Chuẩn bị trước khi siêu âm: Uống đủ nước để bàng quang đầy, giúp hình ảnh siêu âm rõ nét.
• Ghi nhớ lịch siêu âm: Đi đúng mốc thời gian để có kết quả chính xác và toàn diện.
• Tương tác với bác sĩ: Đặt câu hỏi nếu không rõ về kết quả hoặc tư vấn chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt.
• Không nên tự ý siêu âm quá nhiều: Tránh lạm dụng để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé.
• Lưu ý thai kỳ cao nguy cơ: Nếu có bệnh lý nền hoặc tiền sử sinh non, phải siêu âm thường xuyên hơn theo hướng dẫn y tế.
• Nắm rõ dấu hiệu cấp cứu: Dị tật, ra máu, đau bụng, giảm vận động thai cần đi khám gấp.

Case Study thực tế

Chị L.T.H (32 tuổi, Hà Nội) đã trải qua hành trình dài tìm kiếm con bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) tại Đông Đô IVF Center. Sau khi thành công làm IVF do bác sĩ Tăng Đức Cương trực tiếp thăm khám, theo dõi, chị đã mang thai. 

Quá trình siêu âm và phát hiện bất thường

Ở tuần siêu âm hình thái học (18-22 tuần), bác sĩ Tăng Đức Cương phát hiện một dị tật khá nghiêm trọng về tim thai, với dấu hiệu bất thường trong cấu trúc tim và van tim của thai nhi. Nhờ sự chuẩn đoán chính xác, bác sĩ Cương đã nhanh chóng lên kế hoạch can thiệp y tế đúng lúc.

Can thiệp và xử trí:

• Bác sĩ tiến hành hội chẩn đa chuyên khoa phối hợp với các chuyên gia tim mạch nhi để đánh giá mức độ nghiêm trọng và khả năng điều chỉnh.
• Phác đồ theo dõi sát thai kỳ được thiết kế chi tiết, gồm siêu âm Doppler định kỳ, kiểm tra lưu lượng máu và chức năng tim thai.
• Dựa vào đánh giá, bác sĩ tư vấn gia đình về lựa chọn điều trị phù hợp, đồng thời chuẩn bị kịch bản sinh an toàn tại bệnh viện có chuyên khoa tim mạch nhi.
• Mẹ bầu được hướng dẫn dinh dưỡng, sinh hoạt giúp tăng cường sức khỏe, giảm nhẹ các nguy cơ.

Kết thúc thai kỳ, chị L.T.H hạ sinh em bé khỏe mạnh với những dấu hiệu chức năng tim được cải thiện rõ rệt nhờ theo dõi và điều trị đúng lúc. 

Những câu hỏi thường gặp khi đi siêu âm thai

Siêu âm thai có thể giúp phát hiện những bệnh lý di truyền nào ngoài hội chứng Down?

Ngoài hội chứng Down, siêu âm kết hợp xét nghiệm có thể sàng lọc các hội chứng di truyền khác như Edwards (trisomy 18), Patau (trisomy 13), Turner, và các rối loạn nhiễm sắc thể khác thông qua đánh giá hình thái và các dấu hiệu bất thường kết hợp xét nghiệm NIPT hoặc chọc ối.

Trường hợp siêu âm không rõ hình ảnh, mẹ bầu cần làm gì để có kết quả chính xác hơn?

Nếu hình ảnh siêu âm không rõ do tư thế thai nhi, lớp mỡ dày hoặc nước ối ít, bác sĩ có thể đề nghị siêu âm lại sau vài ngày hoặc sử dụng đầu dò âm đạo, cũng có thể chuyển đến cơ sở trang bị máy móc hiện đại hơn.

Có tuổi thai nào nên tránh siêu âm vì có thể không hiệu quả hoặc gây lo lắng không cần thiết?

Siêu âm dưới 5 tuần thường khó phát hiện thai trong tử cung, còn siêu âm quá dày hoặc quá nhiều lần không theo chỉ định có thể gây lo lắng và lãng phí. Nên tuân thủ lịch khám theo hướng dẫn chuyên khoa.

Siêu âm đầu dò âm đạo có an toàn hơn siêu âm bụng trong những trường hợp nào?

Siêu âm đầu dò âm đạo cho hình ảnh rõ hơn và chi tiết hơn trong 3 tháng đầu thai kỳ hoặc khi cần kiểm tra vị trí nhau thai, cổ tử cung… đặc biệt khi thai còn nhỏ hoặc siêu âm bụng không rõ.

Siêu âm màu Doppler có tác dụng gì trong thai kỳ và khi nào cần thực hiện?

Siêu âm Doppler giúp đánh giá lưu lượng máu qua bánh nhau, dây rốn và tim thai, giúp phát hiện suy thai, các vấn đề tuần hoàn. Thường được chỉ định khi có nguy cơ suy dinh dưỡng, nhau thai bất thường hoặc thai chậm phát triển.

Tại sao cân nặng ước tính từ siêu âm có thể có sai số?

Cân nặng ước tính dựa trên các chỉ số vòng đầu, vòng bụng, chiều dài xương đùi… Do sai số trong đo đạc, tư thế thai, lượng nước ối, và sự khác biệt sinh lý từng bé, cân nặng thực tế có thể lệch khoảng ±10%.

Siêu âm thai có những hạn chế gì trong việc chẩn đoán các dị tật hoặc bệnh lý?

Siêu âm không thể phát hiện tất cả các loại dị tật, nhất là những dị tật về gen, rối loạn chuyển hóa, hoặc các vấn đề nhỏ chưa rõ cấu trúc. Một số dị tật phát triển muộn cũng có thể không được phát hiện sớm.

Có những biện pháp nào để cải thiện chất lượng hình ảnh siêu âm khi mẹ có béo phì hoặc nước ối ít?

Dùng đầu dò âm đạo để tiếp cận gần hơn thai nhi hoặc chuyển sang siêu âm 3D/4D, thay đổi tư thế mẹ, siêu âm tại cơ sở có thiết bị hiện đại hơn hoặc kết hợp siêu âm Doppler có thể giúp nâng cao chất lượng hình ảnh.

Nếu thai nhi nằm ở tư thế khó quan sát trong siêu âm, bác sĩ có thể làm gì để cải thiện việc kiểm tra?

Bác sĩ có thể hướng dẫn mẹ nhẹ nhàng di chuyển, thay đổi tư thế, hoặc hẹn siêu âm lại sau vài ngày khi bé thay đổi vị trí; trong một số trường hợp, siêu âm đầu dò hoặc kỹ thuật siêu âm nâng cao sẽ được áp dụng.

Kết luận

Việc thực hiện siêu âm thai đúng thời hạn, kết hợp kế hoạch theo dõi khoa học và tư vấn chuyên môn là chìa khóa giúp mẹ bầu phát hiện sớm bất thường, đồng thời bảo vệ sức khỏe toàn diện cho mẹ và bé suốt thai kỳ. 

Hãy lựa chọn địa chỉ siêu âm uy tín và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để hành trình mang thai luôn nhẹ nhàng, an toàn và hạnh phúc.